Ardahan yöresi (damal) alevilerinde “hakk’a yürüme erkânı”: ölümle ilgili inanış ve uygulamalar ; Prıncıples of “hakk’a yürüme” ın alevıs of ardahan (damal): belıefs and practıces concernıng to death

Ölüm evrensel bir olgu olsa da bu olgunun bireysel ve toplumsal düzeyde algılanış bi- çimleri, ölüme karşı takınılan sosyal tavırlar ve geliştirilen tepkiler, içinde bulunulan kültürel çevre ve sahip olunan inanç sistemi gibi bir dizi bağlamsal faktörün etkisiyle farklılık gös- termektedir. Ölüm, doğum ve evlenme ile birlikte insan hayatının en önemli dönüm noktala- rından birini oluşturmaktadır. Diğer dönüm noktaları gibi ölüm de bir dizi adet, ayin ve tören eşliğinde tecrübe edilmektedir. Bu tür “geçiş” aşamalarında yerine getirilen uygulamalar, törenler ve ayinler toplumsal grupların kültürel yapılarının önemli bir boyutunu meydana getirmektedir. Buradan hareketle, bu çalışmada Ardahan Alevilerinde ölümün algılanışı, ölü- nün defne hazırlanması, defnedilmesi ve defin sonrası adet ve uygulamaları ele alınacaktır. Çalışmada yapılandırılmış görüşme ve katılımcı gözlem teknikleri kullanılmıştır. Ardahan’ın Damal ilçesindeki Alevi dini önderlerle (dedelerle) yapılan görüşmelere ek olarak, Alevi ce- maatine bağlı yaşlı bir merhumun cenazesine iştirak edilerek doğrudan gözlem yapılmıştır. Ardahan Alevileriyle ilgili ölüm ve cenaze törenleriyle ilgili daha öncesinden çalışma yapıl- madığından bu çalışma, alanında ilk olma özelliği taşımaktadır. Cenaze ve defin konularında, Alevi ve Sünni gelenekler arasındaki bir kısım farklılıklara işaret edilmesi de çalışmanın diğer önemli bir boyutunu oluşturmaktadır. ; Although death is a universal fact for all human-beings, reactions to death and percepti- ons Although death is a universal fact for all human-beings, reactions to death and percepti- ons of death by peoples may vary according to the cultural environments. Together with birth and marriage, death is among the turning points of human life. Like other turning points, de- ath and ceremonies of funeral are also practiced along with a number of tradition and rituals. In this study we focused on beliefs and religious practices of Alevi community in Ardahan. Preparation of the body for burial, burying the body, traditions ...