Gelenek, aktarma, dönüşüm ve kültür endüstrisi bağlamında nazar ve nazar boncuğu ; Evil eye and the evil eye bead ın the context of tradition, transmisson, transformation and culture ındustry

Somut olmayan kültürel miras (SOKÜM)’ın korunmasında nesne merkezli bir bakış açısı yerine, kültürel üretim sürecinin gerçekleşmesinde rol oynayan geleneğe önem verilmiştir. Bir somut olmayan kültürel miras unsuru olarak nazar boncuğu, kökleri şamanizme uzanan nazarla ilgili inanç, uygula- ma ve sözlü kültür unsurlarının özelleştiği bir nesnedir. Bu inanç ve uygulamalara bağlı olarak özel bir kullanım alanına da sahiptir. Nazar boncuğu, kendine ait şekli, rengi ve yapısı ve ustadan çırağa aktarılan üretim tekniği bakımından da bir geleneğe sahiptir. Nazarla ilgili inançlar ve üretimle ilgili gelenekler çerçevesinde ele alınan nazar boncuğu, bugün geleneksel şekilde üretilmekte, aktarılmakta ve yaşatılmaktadır. Yaşayan İnsan Hazinesi (YİH) seçilen nazar boncuğu ustası Mahmut Sür; nazar boncuğu üretimindeki geleneksel yapıyı koruyarak; teknik, şekil ve renk bakımından nazar boncuğu- nu, temsil ve sunum bakımından da boncuk ocağını güncellemiş bir ustadır. Mahmut Sür, nazar bon- cuğunun şekli, rengi ve sunumunda yaptığı güncellemelerle kültür endüstrisi noktasında nazar bon- cuğuna yeni kullanım alanları oluşturmuş bir ustadır. Bu ustanın etkisiyle bugün uluslararası alanda Türkiye’yi temsil eden bir sembol olan nazar boncuğu, inanç merkezli kullanım alanı yanında kültür endüstrisinin pek çok alanında talep edilen bir nesne hâline gelmiştir. Bu makalede nazar boncuğu gelenek, aktarma, dönüşüm ve kültür endüstrisi kavramları çerçevesinde, Yaşayan İnsan Hazinesi seçilen nazar boncuğu ustası Mahmut Sür ve üretimi örneğinde geleneğin güncellenmesi tartışılmıştır. ; n which contributes to the realization of process of cultural production is respected. As an element of intangible cultural heritage, the evil eye bead is an object in which beliefs, practices and elements of oral culture whose origins go back to shamanism acquire a character of their own. It has a special area of application depending upon these beliefs and practices. Evil eye bead also comes with a tradition in respect to its unique shape, color, structure ...