MÎZÂNÜ’L-EDEB’İN BEYÂN BÖLÜMÜİLE İLM-İ BELÂGAT ADLI ESER’İN MUKAYESELİ DEĞERLENDİRMESİ ; COMPARISON OF MÎZÂNÜ’L-EDEB WITH İLM-İ BELÂGAT

"Sözün fasîh olmakla berâber muktezâ-yı hâl ve makâma mutâbık olmasıdır." şeklinde açıklanan belâgat ilmi Kur'ân-ı Kerîm'in i'câzını anlama amacıyla ortaya çıkmış ve bu ilim Arap Edebiyatı'nda kendisine geniş bir yer bulmuştur. Türk Edebiyatı'na baktığımızda ise bu ilme dâir eserler, tarih içerisinde onlarca tercüme ve şerh yazılmasına rağmen, yüzyıllarca Arapça asıllarından okunmuştur. Ancak Tanzimat Dönemi'nde açılan batılı tarzdaki okullarda yetişen öğrencilerin Arapça'yı iyi bilmemeleri nedeniyle Türkçe belâgat kitabı ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu okullarda ders kitabı olarak okutulması amacıyla Türkçe belâgat kitapları telif edilmiştir. Bu amaçla yazılan eserlerin başında Ahmed Hamdî'nin Belâgat-ı Lisân-ı Osmânî, Ahmed Cevdet Paşa'nın Belâgat-ı Osmâniyye ve Saîd Paşa'nın Mîzânü'l-Edeb adlı eserleri gelir. Yine İbradılı Mehmed Şükrî'nin İlm-i Belâgat adlı küçük hacimli eseri de bu silsileden sayılabilecek eserler arasındadır. Adı geçen bu belâgat kitaplarından Saîd Paşa'nın Mîzânü'lEdeb adlı eseri, ele aldığı konulara dâir verdiği örneklerin de Türkçe olması açısından diğer belâgat kitapları arasında önemli bir yere sahiptir. Biz bu çalışmamızda belâgata dâir aynı dönemde yazılmış Saîd Paşa'nın Mîzânü'l-Edeb adlı eseri ile İbradılı Mehmed Şükrî'nin İlm-i Belâgat adlı eserini şekil ve muhtevâ özellikleri açısından mukayese ederek değerlendirmeye çalışacağız. ; Belâgat is explained as the science of giving speeches clearly in appropriate time and place. Belâgat studies started with the studies of understanding Koran, and than became a unique study in Arabic Literature. In Turkish Literature, althouhg there were many translated belâgat books and commentary books about them, Arabic belâgat books were read. After the time of Tanzimat schools which give western style education were opened. But according to their education these schools’ students don’t know Arabic well. So they need Turkish belâgat books to use in lessons. In this term belâgat books were written for them. The most important of these books are Ahmed ...