Salvia hispanica L. tohumlarının fitokimyasal ve biyolojik aktivite açısından araştırılması

Salvia hispanica L., chia adıyla bilinen, tropik ya da ılıman iklimde yetişen, beyaz ya da siyah renkli olup üzerinde koyu renkli noktalar bulunan Lamiaceae temsilcisidir. Bu çalışmada, S. hispanica tohumları metanol ve kloroform ile ayrı ayrı ekstre edilerek fitokimyasal ve biyolojik profilleri araştırılmıştır. Kimyasal kompozisyonları, taşıdığı toplam fenol ve flavonoit miktarları, serbest radikal süpürücü etkileri, Troloks'a eşdeğer antioksidan kapasitesi, anti-α-amilaz aktivitesi araştırılmıştır. Serbest yağ asitlerinin verimi (SYA) ,7, polar ve apolar ekstrelerin ise sırasıyla %1,6 ve ,7 olarak saptanmıştır. Tüm ekstrelerin serbest radikal süpürücü etkileri model DPPH• radikalini kullanarak spektrofotometrik yöntemle tayin edilmiştir. Metanollü ekstre en yüksek inhibisyon etkisini göstermiştir (IC50 1,63±0,15 mg/mL). Lipofilik ekstre ve SYA fraksiyonu sırasıyla ,08±5,0 ve ,5±0,4 aktivite göstermiştir. Tüm ekstrelerin kimyasal profilleri kromatografik tekniklerle aydınlatılmıştır (GC-FID/MS, LC-MS/MS, UPCC). GC/MS tekniği ile tohumun ,5'ini oluşturan toplam 14 yağ asidi teşhis edilmiştir. Linolenik (,4), linoleik (,8), oleik (%5,5), palmitik (%7,2) ve stearik (%3) asit olarak saptanmıştır. SYA fraksiyonunda UPCC-MS tekniği ile oleik, linoleik, palmitik, stearik, 11-eikosenoik, palmitoleik, linolenik ve behenik asitler tespit edilmiştir. Metanollü ekstrede LC-MS/MS analizi sonucunda; rozmarinik asit glukozit ve rozmarinik asit tespit edilmiştir. Toplam fenolik bileşik miktarı en yüksek metanollü ekstrede tespit edilmiştir (0.107 mgGAE/g). Kloroformlu ekstre fenolik bileşikler açısından daha zayıf bulunmuştur. Toplam flavonoit miktarları kloroformlu ekstrede (0.019 RuE mg/g) metanollü ekstreye göre (0.010 RuE mg/g) daha yüksek bulunmuştur. Sabit yağların TEAK deneyinde kayda değer etkiye sahip olmadığı ancak metanollü ekstrenin (TEAK 0,25 mM) belirgin bir etki ortaya koyduğu gözlemlenmiştir. Ekstrelerin -amilaz enzimi üzerinde düşük etkisi olup en yüksek inhibisyon SYA fraksiyonunda saptanmıştır (24,23 mg/mL).