Cürcânlı Üç Edîbin Klasik Arap Edebiyatına katkıları ; Contributions of three men of letters from Jurjân to Arabic Literature

Arap dili ve edebiyatının doğduğu bölge olan Arap yarımadası sınırları içerisinde olmasa da sonraki dönemlerde fetih yoluyla İslâm topraklarına katılan Cürcân kenti, İslâm tarihine bakıldığında önemli sayıda edip, şair, dilci, müfessir, fakîh, muhaddis, mütekellim, mantıkçı ve filozof yetiştirmiştir. Özelde klasik Arap edebiyatı ve Arap dili tarihine baktığımızda ise bu alanla ilgili olarak Cürcân şehrine mensup üç önemli edibin karşımıza çıktığını görmekteyiz. Bunlar; Abdulkâhir el-Cürcânî, Seyyid Şerîf el-Cürcânî ve Ebû’l-Hasen el-Cürcânî’dir. Zikredilen bu üç edip arasından Abdulkâhir el-Cürcânî ve Seyyid Şerîf el-Cürcânî son derece meşhur olmuşlar ve elde etmiş oldukları ünleri kendi bölgelerinin sınırlarını aşarak diğer İslâm bölgelerine kadar ulaşmıştır. Adı geçen iki edip, klasik Arap edebiyatı ve Arap dili ve belâğatı alanında pek çok telif eser ortaya koyarak bu alana katkı sağlamışlardır. İki edip sadece telif eser kaleme almakla yetinmemişler, kendi zamanlarından önceki dönemlerde telif edilen önemli eserler üzerine şerhler ve haşiyeler de kaleme almışlardır. Ebû’l-Hasen el-Cürcânî ise diğer iki edip kadar meşhur olmasa da özellikle klasik Arap şiirine dair yapmış olduğu çalışmalar ve ortaya koyduğu telif eserleri vasıtasıyla bu alana önemli katkılar sağlamıştır. Arap dili ve edebiyatı alanında önemli çalışmalar ortaya koyan bu üç âlimin eserlerinin günümüzde hangi eserin hangi edibe ait olduğu yönünde bir kafa karışıklığına sebep olduğu tespit edilmiştir. Bu sebeple çalışmamızda, üç edibin de hayatları hakkında kısa bilgiler sunduktan sonra klasik Arap edebiyatı ve Arap dili alanında ortaya koymuş oldukları eserlerini tespit ederek sıraladık ve bu eserlerin içerikleri hakkında kısaca bilgiler vermeye çalıştık. ; Even though it is not within the Arabian peninsula where Arabic language and literature emerged, the city of Jurjân which is conquered later, raised a considerable number of poet, philologist, man of letters, glossator, al-faqih, muhaddith, teologican, logician and philosophers when the ...