Yetiştirme ortamına artan miktarda uygulanan iyot dozlarının marul ve ıspanak bitkilerinin iyot alımı ve gelişimi üzerine etkileri ; The effects of iodine doses applied to growing media on iodine uptake and development of lettuce and spinach plants

İyot (I) eksikliğine maruz kalan insanların iyot gereksinimlerinin karşılanmasında, yeşil yapraklı sebzelerin iyotla zenginleştirilerek tüketimi, tuza alternatif bir yöntem olabilir. İyot zenginleştirmesi sırasında, diğer besin elementlerinin bitkiye alımı ve alınma miktarının da bir denge içerisinde olmasıda, bitki ve insan sağlığı açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezinde yer alan Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Araştırma serasında bir çalışma yürütülmüştür. Çalışma için belirlenmiş uygun marul ve ıspanak tohumları perlit ortamında çimlendirilerek artan miktarlarda I (0-2-4-8-16 μM) dozlarının uygulandığı akan su kültürüne sahip bir hidroponik sistemde yetiştirilmiştir. Artan miktarlarda I uygulamasının ıspanak ve marul bitkilerinin kuru madde veriminde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olmadığı gözlenmiş, ancak 4 µM I dozuna kadar ıspanak ve marul bitkilerinin iyot ve besin elementi alımını olumlu yönde etkilemiştir (p<0.01). Uygulanan yüksek iyot dozlarının (8-16 µM) etkisi ise negatif bulunmuştur. Kuru madde miktarının köke oranla yapraklarda daha fazla olduğu, artan iyot dozları ile kök gelişiminin yapraklara oranla daha fazla olumsuz yönde etkilendiği görülmüş, bitkilerin özellikle köklerinde Fe, Cu, Zn ve Mn birikimi meydana gelmiştir. Yapılan çalışma sonucunda ıspanak ve marul bitkilerinin içerdiği iyot miktarının insan sağlığı için gerekli olan iyot miktarını karşılayabilme potansiyeline sahip olduğu belirlenmiştir. İlk iyot dozu olan I1 (2 µM) uygulamasından elde edilen iyot içeriğinin ıspanak yapraklarında 2,57 mg kg-1 ve marul yapraklarında 1,98 mg kg-1 olduğu, bu bitkilerden kuru madde bazında yaklaşık olarak 60 g tüketilmesi ile insanın bir günlük iyot ihtiyacını karşılayabileceği görülmüştür. Aşırı miktarların iyotta olduğu gibi diğer besin elementlerinin de alımında azalmaya yol açması nedeniyle bitkilerin iyotla zenginleştirilmesinde bir limit doz bulunması gerektiği, yapılan çalışmaya göre ...