Türkçe Öğretmeni Adaylarının “Özel Durumlarda” Kullandıkları Kalıp Sözler

Atasözleri, deyimler, ikilemeler gibi kalıplaşmış dil birimlerinden biri olan “kalıp sözler” özellikle sözlü iletişimin en güçlü unsurlarındandır. Türkçe dersi hem kullandığı malzeme olan metinler hem de iletişim becerileri aracılığıyla, çocuğu, içinde yaşadığı toplumla uyumlu bir birey haline getirme konusunda önemli bir yere sahiptir. Bu önemden yola çıkarak ileride Türkçe öğretmeni olacak olan Türkçe öğretmeni adaylarının “özel durumlarda” kullandıkları kalıp sözleri tespit etmek bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda 2015-2016 eğitim öğretim yılında Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü’nde öğrenim görmekte olan 173 öğretmen adayına “Kalıp Söz Kullanma Testi” uygulanmıştır. Türkçe öğretmeni adaylarının “Kalıp Söz Kullanma Testinde” yer alan bağlamlara yazdıkları cevaplar incelendiğinde, özel durumlarda kullandıkları kalıp sözlere ilişkin “doğum”, “ölüm”, “nişan/evlilik”, “başarı”, “mal/mülk edinme”, “bayram ziyareti” ve “hasta ziyareti” olmak üzere 7 bağlam ortaya çıkmıştır. Elde edilen veriler Simple Concordance Program 4.07, SPSS 22 ve Microsoft Excel Programları kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda, cinsiyete göre, kızların erkeklerden daha fazla kalıp söz kullandıkları; bağlamlarına göre kalıp söz kullanımı açısından ise Türkçe öğretmeni adaylarının en çok “ölüm” ve “doğum” konularında farklı kalıp söz kullandıkları tespit edilmiştir. İleride Türkçe öğretmeni olacak öğretmen adaylarının, öğrencilerine örnek olabilmesi ve dil becerileri aracılığı ile kültür aktarımı yapabilmesi açısından kalıp söz kullanmalarının oldukça önemli olduğu düşünülmektedir.