Mültecilik deneyimi, toplumsal cinsiyet ve sanat : Beyrut, Gaziantep, İstanbul örnekleri ; Refugee experience, gender and art: examples from Beirut, Gaziantep, Istanbul

Göç hareketlerinde kadın ve çocukların birçok açıdan süreci erkeklerden daha dezavantajlı olarak deneyimledikleri pek çok çalışma tarafından ortaya konulmuştur. Göçmen olmanın yanı sıra toplumsal cinsiyete bağlı ayrımcılıklar bu grubun baş etmek zorunda kaldıkları sorunlardandır. Sivil toplum kuruluşları, birçok ülkede kadın ve çocukların yaşadıkları bu zorlu süreçte onlara destek olmakta, çeşitli yollarla dezavantajlılığın getirmiş olduğu sancıları azaltmaya çalışmaktadır. Bu gerçeklikten yola çıkarak, bu tez 2011-2021 yılları arasında Beyrut, Gaziantep ve İstanbul'daki mülteci kadınların göç süreçlerinde yaşadıkları travmalarla baş edebilmelerinde etkileşime geçtikleri STK’ların rolünü tespit etmeye çalışmıştır. STK’ların gerçekleştirdikleri çeşitli faaliyetler olmakla birlikte, araştırmanın odağı mültecilere yönelik sürdürülen sanat terapileri ve sanatsal aktiviteler olmuş, bu çalışmaların duygusal boşalımını sağlamanın ve toplumsal cinsiyet rolleri açısından mültecilerin anlam dünyalarında olumlu ve olumsuz yansımaları olmuştur. Bu bağlamda Katarsis Teorisi, araştırmanın yol göstericisi olmuş, seçili STKlarda çalışan 10 kişi ile yapılan görüşmeler Tematik analiz yöntemi ile incelenmiştir. Araştırma, STK’ların yürüttükleri sanat terapilerinin mülteci kadın ve çocukların anlam dünyalarına farkındalık, bilinçlenme, özgürleşme, arkadaşlık, güvenli alan, kültürel alışveriş, deşarj, dayanışma, psiko-sosyal iyilik hallerini arttırmak, umut gibi olumlu geri dönüşler sağladığını ortaya konmuştur. Ayrıca, bu terapiler ile kadınların göç sonrasında STK faaliyetlerine katılımlarıyla sahip oldukları medeni haklara ilişkin bilgi düzeylerinin arttığı, bu anlamda kendilerini daha güçlü hissettikleri aktarılmıştır. Ancak sürekliliği sağlanamayan bu çalışmaların eksikliği, mülteci kadınların ve çocukların öncelikle bulundukları ataerkil çevrenin etkisi ve pratik hayatta karşılaştıkları engeller nedeniyle öğrendiklerini gerçek hayata uygulayamadıkları gözlenmiştir. Tüm bu verilerle beraber, sanatın mülteci kadın ve çocuklar ...