Od dyskursu do dyspozytywu: zarys krytycznej dydaktyki języków obcych: From discourse to dispositive: an outline of the critical foreign language didactics

The aim of the article is to outline the foundations of critical foreign language didactics, which refers to critical and post-Foucauldian discourse analysis as well as dispositive analysis. The first part of the paper forms a reconstruction of the enmeshment of vocational language education in a number of contexts (political, migrational, and integrative). Constituting a transformative variant of language didactics and examining vocational language education, critical foreign language didactics will be perceived as a research program pertaining to the reflection on education and pedagogical activity (under the framework of critical pedagogy), teaching and learning (from the standpoint of the critical trend in general didactics), and language education and its specificity within teaching and learning particular languages (in the context of foreign language didactics). The final part of the paper will present methodological implications by indicating potential directions for – and levels of – vocational language education analysis. It will also offer an attempt at their further clarification aimed at a critical analysis of subject formation and forms of subjectification that draws from the dispositive analysis.
Celem artykułu jest naszkicowanie zrębów krytycznej dydaktyki języków obcych, czerpiącej z Krytycznej i Postfoucaultowskiej Analizy Dyskursu oraz analizy dyspozytywu. Pierwsza część to rekonstrukcja kontekstów politycznych, migracyjnych i integracyjnych, w które uwikłana jest edukacja zawodowo-językowa. Krytyczna dydaktyka języków obcych mająca za przedmiot swoich dociekań edukację zawodowo-językową w Niemczach postrzegana będzie jako interdyscyplinarny program badawczy nawiązujący do refleksji nad edukacją i wychowaniem (w ramach pedagogiki krytycznej), nauczaniem i uczeniem się (w ramach dydaktyki ogólnej o nachyleniu krytycznym) oraz edukacją językową i jej specyfiką w nauczaniu i uczeniu się poszczególnych języków (w ramach dydaktyki języków obcych). W ostatniej części artykułu przedstawione zostaną implikacje metodologiczne poprzez wskazanie potencjalnych kierunków i poziomów analizy edukacji zawodowo-językowej w Niemczech oraz próba ich dalszej specyfikacji zmierzająca w kierunku krytycznej analizy formowania podmiotu oraz form subiektyfikacji, która czerpie z analizy dyspozytywu.