Ehl-i Sünnet ile Şîa Fıkhındaki Küllî Kaidelerin Kavramsal Çerçevelerinin Karşılaştırılması.

Comparison of the Conceptual Frameworks of Universal Rules in Ahl al-Sunnah and Shīʿa Fiqh.

This study, which examines the conceptual framework of the universal rules in Ahl alSunnah and Shīʿa fiqh, is the first review on the subject. This article aims to outline the differences between the principles that are considered as universal principles in both schools of thought. However, it is even possible to study each principle independently. In this context, it has been tried to show to what extent the characteristics of the universal principles determined by Ahl al-Sunnah are taken into consideration in Shīʿa jurisprudence. In addition, an effort has been made to determine in general terms what are the prominent issues in the universal rules in Shīʿa jurisprudence. As a result of the research, it has been determined that there are many differences between Shīʿa and Ahl al-Sunnah jurisprudence in the context of universal principles, which are accepted as logical propositions, as well as in the tradition of belief. The fact that universal rules are a sub-discipline of fiqh and methodological differences can be found in fur ūʿ al-fiqh (substantive fiqh). As a matter of fact, the four Sunni sects have dealt with these principles within their own systematics and ruled accordingly. On the other hand, there are dozens of universal principles on which the four Sunnite sects agree. However, it is understood that Shīʿa interprets the universal principles differently with ideological constructs and exhibits a very different approach from Ahl al-Sunnah. Due to the vastness of the subject, the study is centered on the work of Durūs fi al-qawāʿid al-fiqhiyya, which was compiled by Shi’ite scholars in the recent period. In the context of the aforementioned work, other Shīʿa qawāʿid al-qulliyyah have been frequently referred to. The characteristics of the Shia regarding the universal principles are discussed under six main headings in the article. It is clear that Shīʿa ignores the hadith and fiqh sources of Ahl al-Sunnah regarding universal rules. The theory of innocent imams, which is seen as an integral part of Shīʿa theology, is also extensively used in universal rules. In addition, the attitude towards the companions, which is one of the sharp differences between Ahl al-Sunnah and Shīʿa, is far from being objective in Shīʿa and they exhibit an ideological approach towards the Companions. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Ehl-i sünnet ve Şîa fıkhında yer alan küllî kaidelerin kavramsal çerçevelerinin incelendiği bu çalışma, konuya dair ilk araştırmadır. Makalede her iki mezhepte küllî kaide olarak telakki edilen ilkeler arasındaki farkların ana hatlarıyla gösterilmesi hedeflenmektedir. Bununla beraber her bir kaidenin müstakil olarak çalışılması dahi mümkündür. Bu araştırmada, Ehl-i sünnet tarafından küllî kaideler için belirlenen özelliklerin, Şîa fıkhında ne oranda dikkate alındığı gösterilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Şîa fıkhındaki küllî kaidelerde öne çıkan hususların neler olduğunun icmalen belirlenmesine gayret edilmiştir. İnceleme neticesinde, Şîa’nın inanç geleneğinde olduğu gibi mantıkî önermeler olarak kabul edilen küllî kaideler bağlamında da Ehl-i sünnet fıkhı ile arasında birçok farklılık olduğu görülmüştür. Küllî kaidelerin fıkhın bir alt disiplini olması, fürû fıkıhta ise metodolojik ihtilafların bulunması doğaldır. Nitekim dört Sünnî mezhep bu kaideleri kendine özgü sistematiği içerisinde ele almış ve farklı hükümler beyan etmiştir. Öte yandan dört Sünnî mezhebin üzerinde ittifak ettiği onlarca küllî kaide de mevcuttur. Fakat Şîa’nın küllî kaideleri ideolojik kurgular ile farklı yorumladığı ve Ehl-i sünnet’ten çok farklı bir yaklaşım tarzı ortaya koyduğu görülmektedir. Konunun çok geniş olması nedeniyle araştırmada, son dönemde Şiî bilginlerce derlenen Dürûsun fi’l-kavâʻidi’l-fıkhiyye isimli eser merkeze alınmıştır. Mezkûr çalışma ekseninde Şîa’nın diğer kavâid-i külliyye literatürüne de sıklıkla atıfta bulunulmuştur. Şîa’nın küllî kaideler konusunda bilhassa Ehl-i sünnet’in hadis ve fıkıh kaynaklarını görmezlikten geldiği açıktır. Şîa’nın teolojisinin ayrılmaz parçası olarak görülen masum imamlar teorisi, küllî kaidelerde de yoğun şekilde işletilmektedir. Ayrıca Ehl-i sünnet ile Şîa arasındaki keskin ayrım noktalarından olan sahabeye karşı tutum da Şîa’da objektif olmaktan oldukça uzaktır ve sahabeye karşı ideolojik yaklaşım sergilemektedirler. [ABSTRACT FROM AUTHOR]